بررسی عوامل موثر بر پذیرش کشت کلزا در شهرستان کرمانشاه

چکیده تولید دانه های روغنی درایران تنها 10 درصد روغن مصرفی کشور را تامین می کند. این درحالی است که شرایط اقلیمی کشور پتانسیل تولید دانه های روغنی درحد خودکفایی را دارا می باشد. ازبین دانه های روغنی کلزا گیاهی است بادرصد بالای روغن گیاهی( 45-40) که می توان از آن در کاهش واردات دانه های روغنی استفاده نمود. متاسفانه کشت وتوسعه این گیاه آن طوری که باید وشاید مورد پذیرش کشاورزان شهرستان کرمانشاه واقع نشده است. این مطالعه با هدف بررسی عوامل موثر برپذیرش کشت کلزا در شهرستان کرمانشاه انجام شده تا از این طریق موجبات گسترش کشت کلزا در شهرستان کرمانشاه فراهم گردد. جامعه آماری این پژوهش شامل 260 کشاورز بوده که درسه گروه ( پذیرندگان، نپذیرندگان وردکنندگان بعد از پذیرش) با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شدند. برای هریک از گروههای پذیرنده، نپذیرنده و ردکنندگان بعد از پذیرش پرسشنامه ای جداگانه طراحی گردید. اعتبار صوری هریک از پرسشنامه ها از طریق پانل متخصصان شامل اعضای هیئت علمی گروه ترویج وتوسعه روستایی وکارشناسان دانه های روغنی جهاد کشاورزی استان کرمانشاه پس از اصلاحات لازم مورد تایید قرار گرفت. پایایی پرسشنامه ها از طریق ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد. این ضرایب معادل 8/.، 9/. و 7/. به ترتیب برای متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و ویژگی های نوآوری به دست آمد. نتایج تحلیل واریانس یک طرفه( anova) نشان داد که بین سه گروه پذیرنده، نپذیرنده و ردکنندگان پس از پذیرش از لحاظ سن و سابقه فعالیت در کشاورزی تفاوت معنی داری وجود دارد. آزمون توکی(tukey) نشان داد که این اختلاف را می توان بیشتر در دو گروه پذیرنده ونپذیرنده مشاهده نمود. نتایج آزمون کروسکال والیس همچنین نشان داد که متغیرهایی نظیر مقدار زمین آبی، شغل جانبی، علاقه به کشت کلزا، آگاهی در مورد کشت کلزا، تماس با مروجین وکارشناسان کشاورزی، فاصله مزرعه تامرکز خدمات کشاورزی، بازدید از مزارع نمایشی کلزا واطلاعات دوستان وهمسایگان دربین گروه پذیرنده، نپذیرنده و ردکنندگان پس از پذیرش تفاوت معنی داری دارند. علاوه براین به منظور تعیین عوامل موثر برپذیرش کشت کلزا از آزمون رگرسیون لوجستیک استفاده گردید. نتایج نشان داد که علاقه به کشت کلزا، تماس با مروجین، شرکت در کلاس های آموزشی، فاصله مزرعه تا مرکز خدمات واستفاده از اطلاعات دوستان وهمسایگان 86 درصد واریانس پذیرش کشت کلزا را تبیین نموده است. نتایج این مطالعه می تواند توصیه هایی برای توسعه کشت کلزا در شهرستان کرمانشاه داشته باشد. بدین صورت که مجموعه متغیرهایی که در این مطالعه بر پذیرش کشت کلزا تاثیر گذار بوده اند را می توان در قالب رهیافت نظام نوآوری قلمداد نمود. به عبارت دیگر اگر قرار باشد پذیرش وتوسعه کشت کلزا در شهرستان کرمانشاه تسریع شود، می بایست مجموعه این عوامل را به صورت یک نظام نوآوری در کشاورزی قلمداد نمود که این مجموعه عوامل هریک به سهم خود نقش بسزایی در پذیرش کشت کلزا خواهند داشت. کلمات کلیدی: پذیرش، کلزا، نظام نوآوری، رگرسیون لوجستیک، ویژگی های نوآوری